Vertrouwen en veiligheid
Enkele deelnemers bij de start van een agressietraining aan het woord:
“Ik doe liever gewoon mijn werk: op m’n maaier de slootkanten doen of de talud van de dijk. Een hele dag binnen zitten is maar niks. Bij een vorige training was er een acteur die mij uit het niets voor de groep stond uit te schelden. Normaal heb ik wel je mijn woordje klaar, maar dit was zo heftig, ik kon geen woord meer uitbrengen.”
Als trainingsacteur breng je spanning mee. Ik besef maar al te goed de kwetsbare positie die je als deelnemer inneemt. Ik ben vanuit hun positie onvoorspelbaar. Ze weten niet wat ‘die acteur’ gaat doen en hoe ze dan moeten reageren. Dat kan onzekerheid en angst opleveren. Dit wordt ook nog eens versterkt als het om het thema agressie gaat of als, zoals in het voorbeeld, de deelnemer een negatieve ervaring heeft opgedaan met een trainingsacteur. Absolute voorwaarde voor het trainingswerk ‘leren omgaan met agressie’ is een omgeving van veiligheid en vertrouwen.
Veilig trainen met de trainingacteur
Het is daarom als trainingsacteur belangrijk om er de hele dag bij te zijn. Zo leren ze mij kennen en ik hen. Naast acteur ben ik ook co-trainer en leg ik oefeningen uit. Ze kunnen mijn stem horen en zien mij bewegen. “Die kan ik wel hebben”, hoor ik vaak achteraf. Ik zorg in de kennismaking voor een grap en wat lichtheid maar ik vraag door op hun werkzaamheden en zoom af en toe in ervaringen uit het verleden met agressief gedrag. We werken aan het begin van de dag o.a. met een emotiemeter. Vervolgens bespreek ik mogelijke risico’s (bij deelnemers) met de trainer en ik leg onze regels rondom veiligheid uit. Zo hoeven deelnemers in de eerste oefeningen zelf nog niets te doen. Ze hoeven alleen maar mijn gedrag te analyseren en observeren. Pas later werken zij de lastige momenten uit hun eigen werksituaties uit. Met deze rustige opbouw werken we aan veiligheid en vertrouwen.
Voor mij als acteur ligt de uitdaging erin om te spelen met de intensiteit van mijn gedrag. Bij wie kan het wat steviger worden neergezet? En bij wie niet? Agressief gedrag is gedrag wat we liever niet zien of willen meemaken. In de training moeten we de confrontatie daarmee langzaam opbouwen. Gaat het te snel dan schieten deelnemers in de stress en ontstaat er weerstand. Dan wordt er niets meer geleerd. Ik check daarom steeds of het nog goed voelt en of de inhoud van de training aansluit bij hun werkveld. Hoe realistischer de leersituatie hoe meer zij zich erin kunnen herkennen en hoe beter het aansluit. Ik zie vaak na de eerste oefening al een grote zucht van opluchting door de groep gaan.
Reacties van deelnemers aan het eind van de dag:
“Het viel mij vandaag erg mee. De tijd vloog om. Ik stond niet in mijn eentje voor de groep. En ik begreep nu beter waarom de trainingsacteur af en toe flink tegen me tekeer ging. Nu kon ik het hebben. En het lukte mij zelfs die acteur wat rustiger te krijgen. Ik vond het heel fijn samen met collega’s deze ‘moeilijke’ situaties te bespreken en trainen. Jullie zorgen echt voor een hele veilige sfeer. Als ik straks weer op mijn maaier zit en er gaat een boze automobilist tegen me tekeer, weet ik wat ik moet doen. Bedankt!”
Frans Krom is senior trainingsacteur bij REACT Advies & Training.
De voorbeelden van de deelnemers komen uit een recente training voor het Waterschap in Zeeland.
